Een tempel in het Westvaartpark
Zeer waarschijnlijk is een deel van de tienduizenden vondsten in Hazerswoude-Westvaartpark van een Gallo-Romeinse tempel. Aanwijzingen zijn onder meer opgegraven beeldjes en een tabula ansata. Het is (nog) onbekend voor welke goden de tempel is gebouwd.
Tijdens de voorbereidingen voor de bouw van de nieuwe woonwijk Westvaartpark bij Hazerswoude-Rijndijk zijn tijdens een archeologisch onderzoek sporen van een Romeins militair steunpunt, een dam, een stukje Limesweg en aanwijzingen voor een tempel gevonden. Het gaat daarbij vooral om sporen en resten van gebouwen en resten van gebruiksvoorwerpen, waaronder veel potscherven. Door een amateur met een metaaldetector is een muntschat aangetroffen. De locatie is voor het westen van Nederland een unieke Romeinse vondst.
De aanwijzingen voor de tempel bestaan uit beeldjes en een tabula ansata. Een tabula ansata is een plaatje met driehoeken aan de kopse kanten. De driehoeken worden vleugels genoemd. Soms zijn het halfronde cirkels in plaats van driehoeken. Kleine Romeinse exemplaren worden als ‘naambordje’ onder meer op een schild of schildhoes bevestigd, ze zijn dan van metaal of leer. De grote tabula ansata van het Westvaartpark is echter een votiefplaat.
Tabula ansata ♥
De in het Westvaartpark opgegraven tabula ansata is een houten exemplaar van circa 30 centimeter breed. Op het hout zijn sporen van bevestiging zichtbaar en wellicht resten van een inscriptie. Een dergelijk bord met inscriptie is in de context van een tempel een ‘geschenk’ voor de goden. De inscriptie is over het algemeen de verwoording van een ingeloste belofte door de god aan de gever. Dergelijke dankwoorden komen ook voor op votiefstenen waarbij de inscriptie vaak wordt vergezeld door een afbeelding.
Gallo-Romeinse tempel
In het noordwesten van het Romeinse Rijk is het type tempel Gallo-Romeins. Een tempel is een bijzondere vondst. Tempels worden namelijk niet vaak gevonden, terwijl elke behoorlijke nederzetting een tempel heeft. Dat komt omdat een Gallo-Romeinse tempel is opgebouwd uit een groot tempelterrein met een altaar voor de ingang van de cella, het huis van de god of godin. Dit tempelhuis is niet bedoeld voor de gelovigen, hier komt enkel de priester of priesteres en dus gaat het om een klein gebouw op een groot leeg terrein. De Romeinse gelovigen staan buiten op het tempelterrein, zoals zij later in de grote hal van een christelijke kerk zullen staan.
Foto boven: de in het Westvaartpark gevonden tabula ansata (gemeente Alphen aan den Rijn - ODMH)
Foto onder: reconstructie van een Gallo-Romeinse tempel naar een voorbeeld uit Elst in Museumpark Archeon
