Het terrein is er woest. Het klimaat ruw. Het leven en landschap somber.

Welkom in Romeins Alphen!

Romeinse ambachten

Romeinse ambachten

09 januari 2023

Ambachten worden beoefend door soldaten, familieleden van de soldaten in het castellum, veteranen, handelaren en ambachtslieden die aan het Romeinse leger willen verdienen. De beroepen en ambachten in een kampdorp, de vicus, passen bij die van de soldaten in het Romeinse castellum.

Tijdens de opgravingen van Albaniana in het centrum van Alphen aan den Rijn is heel veel niet onderzochte grond afgevoerd. Een deel hiervan is gestort in de latere nieuwbouwwijk Kerk en Zanen. In de beginjaren is veel van deze grond door amateurarcheologen doorzocht op vondsten. Er zijn veel, metalen, werktuigen gevonden en die vertellen welke ambachten er in en bij het castellum zijn beoefend.

Datering vondsten

In principe worden alleen vondsten die ‘in situ’ worden aangetroffen voor datering en ander archeologisch onderzoek gebruikt. Daarom is het archeologisch en historisch gezien zo vervelend dat veel niet onderzochte grond uit het centrumgebied is afgevoerd.

Desondanks is uit deze vondsten veel wetenswaardig op te maken.

Dateren van de vondst zelf kan bijvoorbeeld vaak juist wel, omdat het om bepaalde modellen of gebruikt materiaal gaat waar meer over bekend is. Vondsten dateren namelijk over het algemeen hun omgeving en niet andersom.

Ambachten

Ook is uit veel vondsten af te leiden waarvoor en door wie ze zijn gebruikt. Zo is aan de hand van vondsten langs de noordelijke grens van het Romeinse Rijk een lange lijst met ambachten samengesteld door Leida van Hees in Leven aan de Limes (zie literatuurlijst). In deze lijst wordt onderscheid gemaakt tussen soldatenambachten en niet soldatenambachten.

Soorten ambachten

Op de lijst van soldatenambachten die in elke militaire context worden beoefend staan:

  • Houtbewerking
  • Metaalbewerking
  • Steenbewerking
  • Jacht
  • Slacht
  • Chirurgie
  • Metselen/pleisteren
  • Schilderen
  • Leerbewerking

Op de lijst met mogelijke soldatenambachten staan:

  • Landbewerking
  • Aardewerkproductie
  • Glasbewerking
  • Bot, gewei, hoorn, lijm
  • Scheepvaart

Op de lijst met niet door soldaten beoefende ambachten, maar wel in een kampdorp beoefende ambachten, staan:

  • Visserij
  • Textielproductie
  • Handel

Verschillende soldatenambachten worden ook door veteranen na hun diensttijd beoefend, maar dan in een burgernederzetting.

Albaniana ♥

Vooral metalen onderdelen van werktuigen zijn geschikt om ambachten te herkennen. In de gestorte grond in Kerk en Zanen zijn veel metalen voorwerpen gevonden. Deze zijn in het boek ‘Gered uit de Grond’ verzameld. Deze Alphense verzameling is door Van Hees afgezet tegen de vondsten uit het noordelijke grensgebied.

Uit het onderzoek blijkt dat er 218 metalen werktuigen zijn aangetroffen. Dit is extreem veel. Het gaat om werktuigen voor soldatenambachten en niet soldatenambachten. Van het lijstje ‘mogelijke soldatenambachten’ zijn geen werktuigen met zekerheid aan te wijzen.

Foto boven: soldatenambacht chirurgie, kleine operatie
Foto onder: niet soldatenambacht visserij, netten boeten

8 Visnetten.jpg