Volkeren en stammen
Kelten en Germanen worden door de Romeinen beschreven als volkeren. Een politieke eenheid wordt door hen gezien als een stam. De mensen waar het over gaat, zien dat heel anders. De meeste bewoners in Europa horen gewoon bij een familie en soms bij een los-vaste groep die samenwerkt.
Nationale staten zoals we die tegenwoordig kennen, bestaan in de Romeinse periode niet. De Romeinen hebben een georganiseerde staat op het Italische schiereiland. De rest van het Rijk bestaat uit veroverde gebieden, onderworpen gebieden, bezette gebieden, bevriende gebieden en grensgebieden. Daarnaast zijn er gebieden die in het Vrije Germania liggen of in de Sahara of in het Verre Oosten.
Stammen zijn niet heel vast omschreven en hebben in principe geen etnische basis. Het gaat over het algemeen om politieke eenheden. Dat is ook de reden dat stammen vaak los-vaste verbanden zijn van allerlei groepen die ongeveer in hetzelfde gebied wonen en een gezamenlijk doel hebben.
Het ontstaan en verdwijnen van een bepaalde stam in de Romeinse periode heeft hier ook mee te maken. Soms verhuist een groep naar elders en krijgt daar een nieuwe naam, bijvoorbeeld de Bataven. Soms is er sprake van onderwerping, eventueel in combinatie met een vorm van genocide, bijvoorbeeld de Eburonen. Soms gaan kleinere groepen samenwerken en worden vervolgens als stam gezien, bijvoorbeeld de Franken.
Het benoemen als Kelten en Germanen is voor Romeinse schrijvers een kwestie van afzetten tegen de tegenstanders. De barbaren moeten tenslotte een naam hebben. Kelten en Germanen zien zichzelf echter helemaal niet als volk of natie.
Wel is er een verschil in taal en cultuur te duiden. Het Germaanse taal- en cultuurgebied ligt in Noord- en Baltisch-Europa. Het Keltische taal- en cultuurgebied ligt zuidelijker, van de Balkan tot overzees Britannia.
Op de foto een scene uit het toneelspektakel Boudicca (Archeon 2015). Deze vorstin kreeg veel stammen achter zich toen zij zich verzette tegen de Romeinse bezetter van Britannia.
