Verfstof uit uienschillen of niet?
Wetenschappelijk bewijs is een uitdaging bij het bepalen van welke historische verfstoffen wanneer in de geschiedenis worden gebruikt. Zo worden uienschillen zowel bij historische demonstraties gebruikt als door wetenschappers genoemd in publicaties. Het probleem is dat dit niet wordt onderbouwd met bewijs.
Soms gaan oordelen en vooroordelen een eigen leven leiden. Dat is zo in het ‘gewone’ leven, maar ook wetenschappers maken zich schuldig aan het van elkaar overnemen van ‘feiten’. De uitdaging is dat niet elk ‘feit’ een bewezen feit is. Het lijkt erop dat het gebruik van uienschillen om textiel te verven in de historie van noordwest Europa zo’n niet voldoende onderbouwd ‘feit’ is.
Elke docent die ooit iets met natuurlijke verfstoffen doet, zal gebruikmaken van uienschillen. Het is gemakkelijk verkrijgbaar, het heeft geen beitsmiddel nodig en het is totaal ongevaarlijk in gebruik. Uienschillen geven een scala aan geeltinten, variërend van stralend geel tot diep oranje. Voor kinderen is de uitkomst van een verfbad elke keer weer een prettige verrassing.
De chemische stoffen in uienschillen die de kleur afgeven, komen ook voor in andere planten die gebruikt kunnen worden als verfstof. Het gaat om anthocyanen, pelargonidine en querquetine. Deze komen bijvoorbeeld voor in eiken en die verfstof is beter gedocumenteerd. Daarom kan het voorkomen van deze stoffen in gekleurd textiel niet als bewijs gelden voor het gebruik van uienschillen. Het sluit het overigens ook niet uit.
In historische bronnen worden uienschillen als verfstof niet genoemd in recepten uit de middeleeuwen en later. Er is in Perkins (negentiende eeuw) wel een vermelding dat naar historische referenties is gezocht en dat deze niet zijn gevonden. Daarnaast komen uienschillen niet voor in historische Chinese geschriften en is er geen Egyptisch textiel dat met uienschillen is geverfd. Daarnaast wordt in Europese oudere, archeologische, textielen vooral wouw (reseda luteola), verfbrem (genista tinctoria) en wegedoorn (rhamnus cartharticus) gebruikt om een gele kleur te krijgen.
Deze tekst is gebaseerd op een artikel door Sally Pointer met als vraag: waarom wordt voetstoots aangenomen dat uienschillen historisch worden gebruikt als verfstof?
