Uitdagingen bij reconstructie soldatenbarak
Bij het maken van een reconstructie van een houten Romeinse soldatenbarak is de belangrijkste uitdaging dat er nooit een compleet exemplaar is gevonden. Wat er in Alphen aan den Rijn is gevonden, zijn houten onderdelen van barakken, sporen in de grond, een aantal haarden en resten van leem.
Voor de mogelijke reconstructie van een eerste houten barak van castellum Albaniana zijn er veel uitdagingen. Hieronder staan deze op een rij.
Er zijn geen voorbeelden
Er zijn geen voorbeelden van complete houten Romeinse soldatenbarakken, omdat een opstand nooit is opgegraven. Er zijn wel voldoende resten van barakken van gladiatoren en brandweer gevonden. Deze zijn in het algemeen vergelijkbaar met een soldatenbarak, omdat zij dezelfde functie hebben.
Er is weinig gevonden
Van houten soldatenbarakken is nergens veel archeologisch opgegraven. Wat meestal wordt teruggevonden zijn (de onderbouw en fundamenten van) stenen bouwwerken, omdat hout heel snel vergaat. Albaniana is een bijzondere opgraving omdat er juist wel veel hout is aangetroffen. Er is een vrijwel compleet Romeins castellum gevonden waarbij het juist het oudste houten fort is dat goed bewaard is gebleven. Dit komt door de natte bodemomstandigheden. Het gaat overigens vooral om delen van funderingen, sporen van de plattegrond en puin.
De archeologische site is niet compleet opgegraven
De archeologische gegevens van de opgravingen in het Alphense stadshart zijn niet voldoende om een exacte reconstructie (van de opstand) te maken. Dit komt omdat er onder hoge druk is gewerkt en slechts een deel van het terrein goed kon worden opgegraven. Bovendien is door het intensieve gebruik van de locatie in de loop der eeuwen veel vernield. Dit is overigens vooral ten koste gegaan van de latere steenbouw.
Deels opgegraven zijn barakken D, E en F
Barakken D, E en F zijn zo genoemd in de opgravingsrapporten. Dit zijn de drie barakken aan de zuidoostkant van het Alphense castellum aan de rivierzijde (Rijnplein). Van elke barak is voldoende opgegraven om een redelijk accurate plattegrond te kunnen reconstrueren. De barakken verschillen echter op allerlei details, waaronder de maten van het vloeroppervlak en de plaatsing van de haard.
Er is weinig van een opstand gevonden
Er zijn veel sporen aangetroffen, maar heel weinig van het muurwerk oftewel de opstand. Een belangrijke en bijzondere vondst is een deel van een wand waaraan de bouwwijze te zien is. Er zijn vondsten van vooral hout en brokjes leem plus grondsporen. Een aantal haardplaatsen is aanwijsbaar. Ook zijn onderdelen van funderingen en vloeren gevonden.
Wat nu?
Verder onderzoek bestaat uit formuleren van een hypothese en literatuuronderzoek over Alphense opgravingsresultaten en elders, vakliteratuur over Romeinse architectuur, Romeins leger (specifiek auxilia) en informatie over archeologische opgravingen en onderzoek van soortgelijke soldatenbarakken en andere Romeinse barakken.
Foto: maquette in de hal van het Alphense gemeentehuis naar de reconstructie van archeoloog Julia Chorus (2022)
Illustratie: plattegronden en doorsnede van een mogelijke reconstructie
