Transportschepen
Tussen 1971 en 1974 zijn drie Romeinse platbodems opgegraven bij Nigrum Pullum (Zwammerdam). Samen met de drie gevonden boomstamkano’s zijn ze bekend als de zes Schepen van Zwammerdam. De schepen zijn wereldberoemd, want het zijn de eerste gevonden schepen van het Zwammerdam-type.
De drie platbodems zijn transportschepen. Waarschijnlijk is dit soort schepen onder meer gebouwd op een lokale Romeinse werf ergens in het Limesgebied, maar niet tegelijkertijd. De Zwammerdam 2 is gedateerd in het jaar 205 en voor de Zwammerdam 4 is het hout gekapt in het jaar 97.
De schepen vervoeren goederen en reizigers over de Oude Rijn, maar ze zijn ook elders langs de Rijn en Donau aangetroffen. Een van de drie Zwammerdamschepen kan zijn gebruikt als veerpont. De Romeinen bouwen in het westelijk grensgebied geen bruggen en geven de voorkeur aan een pont.
Mastsporen
De schepen hebben een platte bodem die als het ware op het water ligt, er is dus weinig diepgang. Ze hebben een mast met een groot rechthoekig zeil, dat relatief ver naar voren op het schip is geplaatst om de laadruimte te optimaliseren. De mogelijkheid bestaat dat dit soort schepen als trekschuit is gebruikt. Daarnaast is het zeker dat de schepen geroeid kunnen worden. Er zijn namelijk sporen van een roei-inrichting aangetroffen.
Bomen
Door de geringe diepgang is het ook mogelijk dat kleinere transportschepen geboomd worden. Dan wordt een schip voortbewogen door een vaarboom af te zetten tegen de bodem van het water. Een laatste optie is het trilkjen of werken waarbij een vaarboom wordt gebruikt om vanaf de kant het schip voort te duwen.
Scheepsbouwtechniek
De schepen van het Zwammerdam-type zijn voor wat betreft de bouw een voortzetting van een oudere inheemse scheepsbouwtraditie in Noordwest-Europa.
De platbodems zijn gebouwd van lange eiken vloerplanken met daarop dwarsspanten. De bodem heeft geen naad, omdat aan beide zijkanten een L-vormige stam is uitgehakt. De dwarsspanten hebben een knie, een zijtak met precies de juiste hoek. Voor de bevestiging van de onderdelen zijn houten wiggen, pen- en gatverbindingen en ijzeren spijkers gebruikt.
Goederen
Naast het belangrijke basisvoedsel graan, vervoeren de schepen goederen uit een groot deel van het Romeinse Rijk naar de Nedergermaanse Limes. Dat is bekend omdat schepen soms zijn vergaan of zijn afgezonken ter versterking van een kademuur. Op de bodem van het schip zijn dan nog resten te vinden van wat er is vervoerd, zoals:
- Terra sigillata uit Zuid-Frankrijk
- Graan uit België
- Natuursteen uit de Eiffel
- Olijfolie uit Spanje
- Dakpannen en baksteen uit Nijmegen
Restauratie ♥
Zowel de boomstamkano's als de transportschepen worden in Museumpark Archeon in de Zwammerdam Restauratiewerf gerestaureerd.
