Het terrein is er woest. Het klimaat ruw. Het leven en landschap somber.

Welkom in Romeins Alphen!

Romeinse strokenhuizen

Romeinse strokenhuizen

06 oktober 2022

In het hele noordwesten van het Romeinse Rijk worden woningen in de kampdorpen (vici) bij de castella op ongeveer dezelfde manier gebouwd. Het strokenhuis, internationaal ook streifenhaus genoemd, komt in ieder geval veel voor langs de Nedergermaanse Limes.

Kenmerkend voor een strokenhuis in een vicus is de verhouding tussen de breedte en de lengte. Het 5 á 6 meter brede huis is tussen de 20 en 40 meter lang en staat op een smal perceel dat wel 80 meter diep kan zijn. Dergelijke huizen zijn in Nederland in ieder geval aangetoond in Praetorium Agrippina (Valkenburg) tijdens een later onderzoek naar oudere opgravingsresultaten. Zij zijn in de Rijndelta ook gezien in Laurium (Woerden) en in Nigrum Pullum (Zwammerdam) en worden verondersteld in Albaniana (Alphen aan den Rijn).

Alle strokenhuizen staan met een smalle kant naar de straat, in een vicus bij grensforten is dit vaak de doorgaande Limesweg. Soms delen de huizen een zijwand, maar meestal zit er tussen twee woningen een smalle steeg. Langs de weg is vaak een porticus gebouwd.

Indeling

Aan de straatkant is een winkel of een horecaonderneming. Daarachter is de werkplaats of gelagkamer en daarna volgt een leefgedeelte en slaapkamers. Soms is de werkplaats aan de achterzijde van het gebouw, bijvoorbeeld als ook in de achtertuin gelegen bijgebouwen worden gebruikt voor het ambacht. Sommige huizen hebben een kleine kelder en andere een gedeeltelijke zolder.

Hout en leembouw

Er zijn veel verschillende kleinere delen van plattegronden gevonden. Maar wel allemaal op basis van hetzelfde principe. De indeling is afhankelijk van de activiteiten binnenshuis. Van de opstand is niet heel veel bekend behalve dat de meeste archeologisch opgegraven strokenhuizen een fundering hebben en hout met leem wanden.

Nutstuin

Achter de woning is een lange smalle nutstuin. Deze kan omheind zijn met een lemen muur, maar deze kan ook helemaal open zijn en toegankelijk vanuit verschillende huizen. Er kunnen ook bijgebouwen staan, zoals een al dan niet open schuur en een spoelbare latrine inclusief een riolering of een eenvoudige beerput. Sommige woningen hebben een eigen waterput, maar iedereen kan bij de centrale openbare waterputten, vaak met fontein, water halen.

Streifenhaus

Het strokenhuis, internationaal ook streifenhaus genoemd, komt onder meer voor in het huidige Zwitserland, Duitsland, Groot-Brittannië en in Nederland. Kortom: langs de Nedergermaanse en Britse Limes. Vindplaatsen van strokenhuizen in andere landen zijn onder meer de vici van de grensforten langs de Muur van Hadrianus en bij andere militaire locaties in Groot-Brittannië, bij castella en castra langs de Rijn en in Zwitserland. Strokenhuizen kunnen ook voorkomen in Romeinse steden, al zijn daar ook veel meer andere huizentypen zoals appartementencomplexen, rijtjeshuizen met meer verdiepingen en stadsvilla’s te vinden.

Onderzoek

Naar het strokenhuis of streifenhaus is weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan. Dit komt omdat er van oudsher in de grensgebieden veel archeologische belangstelling is voor militaire overblijfselen van de kazerne, het castellum, en weinig voor het kampdorp, de vicus.

Daarnaast zijn de bouwwerken en de verdedigingswerken van een castellum vrij goed herkenbaar aan sporen in de bodem, dit geldt niet voor de huizen van de burgers in het kampdorp.

05 Handelsnederzetting en castellum schema.jpg