Romeinen dragen ondergoed

Er zijn niet zoveel afbeeldingen van Romeinen in ondergoed. Voor de bovenkleding is er genoeg te zien en te onderzoeken op fresco’s, mozaïeken en beelden. De twee grote uitdagingen zijn dan het kleurgebruik, inclusief versiering, en het patroon. Voor ondergoed ligt dat lastiger, hoewel er hier en daar toch afbeeldingen te vinden zijn. De beroemdste is waarschijnlijk het mozaïek met de ‘bikini meisjes’ in Villa Romana Del Casale.

Ondanks gebrek aan afbeeldingen is wel bekend wat Romeinen aan lingerie dragen. Het Romeinse ondergoed bestaat voor mannen uit een onderbroek en een ondertunica. Romeinse vrouwen dragen dit ook en daarbij dragen zij vaak een borstband. Meestal is het ondergoed van linnen, maar dat is niet altijd zo. Niet al het ondergoed wordt altijd en door iedereen gedragen en er zijn ook verschillende variaties. Zo zijn er twee soorten Romeinse onderbroek: de lendendoek, oftewel een subligaculum, en de slip.

Ondertunica

De ondertunica wordt beschreven als mouwloos. Dit betekent dat deze relatief smal is. De mouwen in een boventunica worden namelijk meestal gevouwen aan de bovenzijde van een grote rechthoek stof en op hun plaats gehouden door knopjes of fibula’s of door de plooien in de stof en de gordel. Daarom kan een boventunica niet anders dan heel breed zijn.

De ondertunica is ook korter dan een boventunica. Dit maakt het dragen gemakkelijker, omdat een korte smalle ondertunica veel geschikter is om de bovenkleding overheen te draperen. Er zitten geen vouwen en plooien in de weg.

Een Romeinse ondertunica heeft in principe dezelfde functie als een middeleeuws hemd of als een modern T-shirt. Het beschermt de stof van de bovenkleding en het vangt zweet op van de drager.

Lendendoek

De lendendoek is in principe lang en smal. Een eenvoudig exemplaar bestaat uit een lange smalle reep stof, vergelijkbaar met een sjaal. Een ingewikkelder exemplaar is breder met ruimte voor de billen.

Het eenvoudige model wordt van voor naar achteren rond de heup gedaan. Aan de achterzijde worden de twee ‘banden’ gedraaid en daarna tussen de benen doorgehaald. Dit ziet er dan uit als een moderne string.  Het smalle ‘voorstuk’ wordt dan achter de band aan de voorzijde naar boven getrokken. Er hangt dan een stukje stof onder de buik over de band.

Een ander model is in het algemeen groter. Aan de achterkant is dit model breder en bedekt zowel de billen als de heupen helemaal. Deze lendendoek wordt met smalle banden aan de bovenzijde vastgeknoopt op de buik. De lange ‘flap’ wordt van achteren naar voren tussen de benen door gehaald en achter de banden door naar voren getrokken. Hier hang dan een ruim stukje stof onder de buik. Dit type lendendoek wordt ook door gladiatoren als ‘sportkleding’ gedragen, hiervan zijn vrij veel afbeeldingen.

Slip

Slips, vergelijkbaar met moderne hipster, worden door vrouwen gedragen. Dit soort slips is in leer gevonden, onder meer in London in 1998. De voor- en achterzijde zijn laag en het model is uitgesneden, zodat het netjes tussen de benen past. De zijkanten worden met veters vastgebonden.

Er is een vraagteken bij het gebruik van deze leren slips. Het zou namelijk zomaar kunnen dat deze worden gebruikt tijdens de menstruatie. Er kan dan een vocht opnemend goedje in een hoesje van textiel mee worden vastgehouden.

Borstband

Vrouwen dragen vaak een borstband. Deze houdt grotere borsten in bedwang, want kleine borsten zijn de norm. Zo’n borstband heet facsia of strophium. Dames met alleen zo’n borstband aan worden regelmatig afgebeeld in bordelen. De borstband heeft meestal als functie om de borsten in bedwang te houden bij activiteiten zoals sport. Ook is een borstband comfortabel bij gezwollen borsten als er een kind wordt gevoed.

De borstband kan eenvoudig rond het bovenlichaam worden gewonden. Dit kan twee kanten op waarbij de uiteinden kunnen worden vastgeknoopt en weggestopt. Als alternatief kan de borstband rond zichzelf worden gewikkeld zodat een uiteinde tegen het lichaam aanzit en het andere uiteinde wordt ingestopt. Er zijn ook kunstige manieren om een borstband om te wikkelen.

Bikini meisjes

De beroemdste afbeelding met zowel de borstband als een broekje is het mozaïek in Villa Romana Del Casale. De Romeinse villa is gevonden bij Piazza Armerina op Sicilië. De villa wordt gedateerd op de vroege vierde eeuw. Er staan tien vrouwen op die verschillende sporten beoefenen, zoals discus werpen, hardlopen en een balspel.

Romeinse vrouwen doen, net als tegenwoordig, aan sport. Dit kan bijvoorbeeld op een sportterrein bij een openbaar badhuis. Het is gebruikelijk dat er dan geen mannen aanwezig zijn. Mannen sporten meestal naakt, maar vrouwen dragen sportkleding: de bikini.

Foto boven: Dames in Romeinse sportkleding. Modification by AlMare of photograph taken by Disdero - Modified version of Image Casale Bikini CC0

Foto onder: Heren in een lendendoek, links de brede bedekkende versie en rechts een smalle eenvoudige lendendoek.