Op zoek naar Albaniana
In 1998 beginnen archeologische opgravingen in het centrumgebied Hoge Zijde in Alphen aan den Rijn. Er moet een heel nieuw stadshart komen aan deze kant van de Oude Rijn. Dat biedt een kans om te graven naar het lang verwachte Romeinse castellum met als naam Albaniana.
Albaniana wordt vermeld op de Peutinger Kaart. Het Alphense castellum ligt op deze middeleeuwse kaart tussen de castella Nigrum Pullum ( Zwammerdam) en Matilo (op de grens van Leiderdorp en Leiden-Roomburg). Deze twee castella zijn al eerder door archeologen gevonden.
Romeins badhuis
In 1920 wordt een kort archeologisch onderzoek uitgevoerd in het centrumgebied, omdat de Nieuwe Kerk is afgebrand. Uit dit onderzoek door dr. J.H. Holwerda, directeur van het Rijks Museum voor Oudheden in Leiden, blijkt dat de afgebrande kerk is gebouwd bovenop een groot Romeins badhuis. Na het onderzoek wordt de Adventskerk op de hoek van de Julianastraat en de Castellumstraat gebouwd.
Vondsten
In de loop van de twintigste eeuw zijn in het Alphense centrumgebied geïsoleerde Romeinse vondsten gedaan. Er zijn bijvoorbeeld potscherven, een benen kam en een dakpan gevonden. In de jaren zestig is in het centrumgebied veel grondwerk voor de bouw van een aantal grote nieuwe projecten gedaan. Ook zijn toen veel vondsten gemeld. Desondanks komt er geen archeologisch onderzoek.
Romeins verleden
Pas na de opgraving tussen 1968 en 1976 van Nigrum Pullum in Zwammerdam en de opgravingen van de Schepen van Zwammerdam is er voldoende belangstelling voor het Romeinse verleden. De mogelijkheid van een tweede castellum in Alphen-Stad wordt eindelijk serieus genomen. Dit resulteert in de grootschalige opgravingen tussen 1998 en 2002.
Locatie ♥
Albaniana wordt gevonden. Het castellum ligt in de lengte tussen de huidige Castellumstraat en het Omloopkanaal (foto) tegenover de monding van de Kromme Aar. Hoe lang het castellum is, is het beste te zien vanaf de Alphense Brug. Het castellum is ongeveer 120 meter in de lengte. De zuidelijke poort, halverwege de smalle kant van het castellum, ligt tegenover de Adventskerk. De Julianastraat volgt ongeveer de route van de zuidelijke poort naar de noordelijke poort. Het castellum is ongeveer 80 meter breed. Het complete castellumterrein is groter, omdat er grachten omheen lopen.
