Inheems of immigrant
Inheems betekent oorspronkelijk. In de zin van oorspronkelijke bevolking of aardewerk van de oorspronkelijke inwoners. In de westelijke Rijndelta is daar echter geen sprake van. Alle bevolkingsgroepen, zeker ten zuiden van de Oude Rijn, zijn immigranten van elders.
Kenmerkend voor de volkeren van prehistorisch Europa in de ijzertijd is dat zij niet heel honkvast zijn. Veel groepen verkassen regelmatig naar een vruchtbaarder stukje land verderop. Sommige stammen besluiten om gezamenlijk elders hun heil te zoeken als zij te vaak in conflict komen met hun buren. En zodra de Romeinen zich ermee gaan bemoeien, is een nieuw fenomeen zichtbaar: actieve bevolkingspolitiek.
Bataven
De Bataven zijn misschien voor een deel een afsplitsing van de Chatten. Hun oorspronkelijke leefgebied is ergens tussen noord en midden Duitsland. Waarom een deel van de Chatti wil verhuizen, is niet bekend. Het kan zijn dat er teveel mensen op een plek woonden. Het kan zijn dat er onvoldoende voedsel kan worden verbouwd. Het kan zijn dat een agressievere naburige stam een nieuwe woonplaats aantrekkelijk maakt.
Een aanbod van de Romeinen om het ontvolkte gebied tussen Maas en Rijn te gaan bewonen, is in ieder geval met twee handen aangegrepen. De Eburonen zijn hier uitgemoord en verdreven. De Bataven zijn zo immigranten geworden.
Een nieuwere theorie is dat ‘de Bataven’ een samenraapsel is van verschillende groepen, waarvan een deel al eerder in het gebied woont en een deel is geïmmigreerd. Wellicht zijn hier ‘overgebleven’ Eburonen bij en behoort een deel van de immigranten tot de Chatti.
Frisii
De Frisii bewonen de hele kuststreek van Zeeland tot en met Groningen als de Eburonen, slachtoffer van genocide door Julius Caesar, worden uitgemoord en verdreven. Tussen de Frisii en de Romeinen wordt een verdrag gesloten. De Frisii krijgen tussen Maas en Rijn gezelschap van de Bataven, die geen interesse hebben voor het onbekende kustgebied en meer landinwaarts gaan wonen.
De maatregel dat de Frissii na het instelling van de Romeinse Limesgrens alleen boven de Rijn mogen wonen, wordt schoorvoetend opgevolgd. In het jaar 54 ontstaat hier een behoorlijk meningsverschil over. Uiteindelijk geven de Frissii toe en verkassen definitief naar het noorden.
Cananefaten
De ontvolkte Zuid-Hollandse kuststreek wordt vervolgens mondjesmaat bewoond door verschillende immigranten uit de hele kuststreek, maar vooral uit het noorden. Het leefgebied van deze boeren is dan vooral het stroomgebied van de Gantel, het huidige Westland. Dit is een nieuw gebied ontstaan door klimaatverandering. Elke nederzetting, bestaand uit een tot drie hoeven, is autonoom zonder een overkoepelende elite.
Mogelijk onder invloed van de dominante Romeinse militaire aanwezigheid ontwikkelen deze verschillende groepen migranten een gezamenlijke culturele identiteit. Waarschijnlijk is dat de Cananefaten onder invloed van de Romeinse overheersing als bevolkingsgroep ontstaat.
