Een kampdorp bij het castellum
Overal waar ‘de’ Romeinen een castellum bouwen, ontstaat binnen de kortste keren een vicus oftewel een kampdorp. De inwoners van deze handelsnederzetting zijn vrouwen en kinderen van de soldaten plus ambachtslieden en handelaren een relatie hebben met het Romeinse leger en zo een inkomen verdienen. Zo is het ook met Albaniana gegaan.
Een kampdorp is een speciaal soort nederzetting. Het dorp en de inwoners hebben een symbiotische relatie tot het castellum, oftewel zij zijn van elkaar afhankelijk. Dat geldt als de burgers in een tros met het leger meereizen en dat blijft zo als een garnizoensplaats wordt bewoond. Zeker de eerste bewoners van een kampdorp zijn met het leger meegekomen, zelfs als een castellum bij een bestaande nederzetting wordt gebouwd.
Enerzijds wonen de vrouwen en kinderen van de soldaten in dit dorp en is zo’n vicus een magneet voor ambachtslieden en handelaren die het Romeinse leger zien als hun inkomstenbron. Trouwens, ook de soldatenvrouwen moeten hun eigen kostje verdienen en dat doen zij ook. Anderzijds heeft het leger de burgers en slaven nodig om allerlei niet-specifiek militaire werkzaamheden te verrichten.
De vicus rond het Alphense castellum Albaniana is in de omgeving een hele grote nederzetting. In de late IJzertijd, voor de komst van het Romeinse leger, is de streek rond het latere Albaniana dun bevolkt. Er is hier en daar een groepje van een of twee boerderijen met als bewoners een uitgebreide familie die een stukje land bewerkt waarvan de opbrengst voor eigen gebruik is.
Het kampdorp verrijst dus uit het niets bij het castellum. Veel ambachten zijn nieuw, zoals schoenmakers die Romeinse modellen introduceren. Caféhouders die maaltijden en drank verkopen zijn heel Romeins. Ook winkels met bijvoorbeeld textiel zijn anders dan de in deze streek gebruikelijke huisvlijt. Bovendien worden veel typisch Romeinse producten aangevoerd, zoals olijfolie en bouwmateriaal zoals bak- en natuursteen.
Het kampdorp van Albaniana ontstaat al in het midden van de eerste eeuw, dat is erg vroeg voor de Limesstreek. Er is tijdens de opgravingen een woonlaag uit deze vroege periode gevonden ten zuiden van het castellum in de huidige Julianastraat. Net als het castellum is dit eerste kampdorp tijdens de Bataafse Opstand in brand gestoken.
Na de Bataafse Opstand wordt castellum Albaniana bemand door Cohors VI Breucorum, een legereenheid uit het huidige Kroatië, en er ontstaat ook een nieuwe vicus met huizen en werkplaatsen in houtbouw.
(dit artikel is herzien op 25.09.23)
