De macht van de legioenen
In de duizend jaar Romeins Rijk is er sprake van veroveringen, oorlogen, burgeroorlogen en intriges om de macht te verkrijgen. Het Romeinse leger met al haar legioenen speelt daarin een grote rol. De legeraanvoerders én andere hoge militairen spelen hoog spel waarbij sommigen de hoofdprijs, het keizerschap, binnenhalen en anderen aan een roemloos einde komen.
Het Romeinse leger bestaat in haar hoogtijdagen uit ongeveer 300.000 manschappen in het hele Rijk. Een groot deel van de legioenen is gestationeerd in de grensgebieden: de Muur van Hadrianus, de Rijnlinie en het noordelijke Donau- en Balkangebied. Ook zijn er concentraties legioenen in de grotere brandhaarden, bijvoorbeeld in de provincie Syria tijdens de Joodse opstanden.
In verschillende perioden is er een burgeroorlog tussen kandidaat-machthebbers en ook daar zijn dan veel legioenen bij betrokken. Berucht zijn de burgeroorlogen waar Julius Caesar bij is betrokken. Maar ook tijdens het Vierkeizerjaar, met onder meer de Bataafse Opstand en die in Judea, spelen de legioenen een belangrijke rol door eigen kandidaten naar voren te schuiven.
Grootste omvang
Tot het tweede kwart van de tweede eeuw is er sprake van militaire uitbreiding van het Romeinse Rijk. Onder de keizers Trajanus en Hadrianus bereikt het Rijk haar grootste omvang. Het blijkt echter een onbestuurbaar gebied en veel te groot voor het relatief kleine Romeinse leger om te controleren.
Legioenen
Bovendien blijven de machthebbers het oneens over zo’n beetje alles. Vrijwel de hele derde eeuw is er politieke onrust, zijn er burgeroorlogen en volgen keizers elkaar snel op gesteund door hun legioenen. Dat is het begin van het einde. Er is een periode van herstel van de keizerlijke macht aan het begin van de vierde eeuw onder Constantijn de Grote, die door zijn legioenen tot keizer wordt uitgeroepen.
Germaanse huurling
Aan het einde van de vierde eeuw wordt het Romeinse Rijk echter definitief verdeeld in een oostelijk en een westelijk keizerrijk. Begin vijfde eeuw wordt het West-Romeinse Rijk geplaagd door invallen, plunderingen en uiteindelijk de overname van de macht door de Germaanse huurling Odoaker.
Een tijdlijn staat in het artikel Ruim duizend jaar Romeins Rijk.
