Bataafse Opstand in het RMO
In het Rijksmuseum van Oudheden Leiden is in het weekeinde van 1 en 2 april het Romeinenweekend in het kader van de Week van de Klassieken. Een van de activiteiten is een Romeinse legerofficier, een centurio, die bezoekers een speed-rondleiding geeft rond het thema Bataafse Opstand.
“Hier ligt mijn vriend Gummatius. Na 25 volle dienstjaren in het Romeinse leger is hij gestorven. Gummatius kwam als jongeman naar Germania Inferior. Als ruiter in de Afrikaanse eenheid heeft hij geholpen om onze streken te bevrijden van de Bataafse opstandelingen.
Ik weet het nog goed, ook al is alles inmiddels vergeven. Het was een strijd van broeder tegen broeder, van vader tegen zoon, van neef tegen neef en van strijdmakker tegen strijdmakker. Hier, aan de noordelijke grens van het Rijk, streden de legioenen van Julius Civilis tegen de legioenen van hun strijdmakkers. Het jaar 69 is een zwart jaar.
Gelukkig heeft onze goede keizer Vespasianus in het jaar 70 orde op zaken gesteld en de Bataafse Opstand neergeslagen. Ooit was Vespasianus legaat van Legio II Avgvsta, wie had kunnen denken dat hij als keizer de hoogste eer zou krijgen. Na vele jaren van hervormingen en ongekende vrede is hij heengegaan. Vele munten met zijn afbeelding achterlatend.
Gummatius heeft een goed leven geleid. Hij was een dapper militair en een verstandig man. Op zijn grafsteen ligt hij aan zijn dodenmaal. Voor hem staat een fraaie tafel op leeuwenpoten met een drinkbeker en een maaltijd op een bord. Zijn bediende aan zijn zij. Zo herinner ik mij hem van de avonden dat wij in zijn huis samen herinneringen ophaalden aan de donkere dagen in onze jeugd.
De goden waren ons dan wel en dan weer niet gunstig gezind. Zie hier de votiefstenen voor de godin Nehalennia. Zij heeft op een reis over de zee naar Britannia mijn leven gespaard, zoals zij zoveel levens heeft gespaard. En hier staat een steen voor Hercules Magusanus, de hoofdgod van de Bataven die zoveel ellende hebben veroorzaakt, ook al is dit alles allang vergeven.
Aan deze wand hangt een kaart van de grensstreek van ons Rijk. Langs de machtige rivier liggen vele forten. De Opstand begint in het jaar 69 in de kuststreek, waar onder aanvoering van de Cananefaat Brinno een winterkamp is overvallen. Daarna volgen veel meer overvallen op de castella langs de Rijn. In het land der Bataven sluit Julius Civilis zich aan en vanaf dan is de Bataafse Opstand een feit. Hele legioenen scharen zich achter deze verrader.
Als Vespasianus in het Vierkeizerjaar de macht krijgt aangereikt door zijn legioenen, stuurt hij vele eenheden naar Germania Inferior om de brandhaard neer te slaan. Dan is het snel afgelopen met de opstandelingen.
Ach… mijn vriend Gummatius en ik, wij streden zij aan zij tijdens de Opstand der Bataven.”
Foto boven de centurio door Alexander van de Bunt
Foto onder grafsteen van Gummatius in het Rijksmuseum voor Oudheden Leiden (CC BY 4.0)
